چگونه با بازخورد به دانش‌آموزان مهارت نگارشی را تقویت کنیم؟

انشاء: تقویت مهارت نوشتن

ممکن است بسیاری از ما تصور کنیم که نوشتن تنها موضوع درس ادبیات است اما به واقع این طور نیست نوشتن در هر درس و هر رشته‌ای بخشی از روند آموزش است شما نه تنها از طریق نوشتن، آموخته‌هایتان را درونی می‌کنید بلکه به فرایند طبقه‌بندی و مرتبط کردن اطلاعات در حافظه‌تان نیز کمک می‌کنید.

نوشتن بخش مهمی از کار آموزش در همه مقاطع تحصیلی از ابتدایی تا دانشگاه است. اما به رغم اهمیت آن در درونی کردن آموخته‌ها، طبقه‌بندی یادگرفته‌ها در مغز و کمک به آفرینش و ابداع معمولا زنگ انشاء یا هر شکل دیگری از نوشتن، قربانی برنامه‌ی درسی شلوغ روزانه می‌شود و از زمانی که می‌شد صرف تمرین نوشتن نمود برای جبران عقب‌ماندگی از برنامه‌ی درسی سایر دروس استفاده می‌شود.

ممکن است بسیاری از ما تصور کنیم که نوشتن تنها موضوع درس ادبیات است اما به واقع این طور نیست نوشتن در هر درس و هر رشته‌ای بخشی از روند آموزش است شما نه تنها از طریق نوشتن، آموخته‌هایتان را درونی می‌کنید بلکه به فرایند طبقه‌بندی و مرتبط کردن اطلاعات در حافظه‌تان نیز کمک می‌کنید از سوی دیگر نوشتن پلی از دنیای درون به جهان بیرون است که افکار و احساسات را برملا می‌کند و می‌تواند به خلق یک ایده، جریان یا حتی اختراع منتج شود. نوشتن فقط محدود به نوشته‌های ادبی و دانش زبانی نیست بلکه می‌تواند شامل پاسخ به سوالات تشریحی، خلاصه‌نویسی، گزارش توصیفی از یک فعالیت میدانی، نوشتن پروپوزال برای طرح‌های تجاری، مقالات علمی، طنزنویسی، نامه‌نگاری و مکاتبات اداری باشد بنابراین نوشتن، مهارت کلیدی و مهمی در زندگی تحصیلی و شغلی به شمار می‌رود که نیاز به پروراندن دارد.

اما مهارت در نوشتن تنها به قلم خوب و استعداد نویسندگی بستگی ندارد بلکه در روند آموزش از طریق تمرین و سپس بازخورد موثر معلم پرورده می‌شود و رشد می‌یابد. در اینجا چند توصیه از مقاله استیو بنجامین و مایکل واگنر را که به طور تخصصی بر مهارت‌ نوشتن دانش‌آموزان کار و تحقیق نموده‌اند مطرح می‌کنیم:
 

نوشتن عمیق
برای رشد مهارت نوشتن، نیازی به ارائه‌ی تکالیف مفصل و حجیم نیست. دانش‌آموزان و دانشجویان برای تمرین نوشتن لزوما نباید با تکالیف مقاله‌ای سنگین مواجه شوند بلکه کافی است از بتوانند در مورد یک موضوع کاملا مشخص و خُرد، یک مطلب عمیق و خوب بنویسند. یک مقاله‌ی خوب از بندهای کوچک ولی مفید و عمیق تشکیل شده‌است بنابراین پاراگراف‌نویسی از پایه‌ای‌ترین مهارت‌ها برای خلق یک نوشته‌ی بلند خوب است. دانش‌آموزان را تشویق کنید در مورد یک موضوع مشخص یک بند پنج خطی بنویسند. به مرور این میزان را افزایش دهید اما این افزایش باید قدم به قدم باشد از یک پاراگراف شروع شده و نهایتا به پنچ پاراگراف ختم شود. اما یک متن پنج پاراگرافه حداکثر متنی است که در نوشتارهای آکادمیک معمولی (تکالیف یا مقالات کوتاه درسی) در سطح دبیرستان و حتی دانشگاه مورد نیاز است. مقالات بلندتر با بیش از دو هزار تا ده هزار کلمه مخصوص رشته‌های علمی خاصی می‌شود که برای پروراندن موضوع یا گزارش تحقیق نیازمند مقالات بلند هستند.
 

الگو باشید
دانش‌آموزان و دانشجویان برای نوشتن نیاز به الگو دارند منظور از الگو راهنمای عمل قدم به قدم که نوشتار‌های آنها را در یک قالب مشخص و از پیش تعیین شده بیندازد نیست بلکه منظور آن است که دانش‌آموزان باید بتوانند معلم‌های خود را موقع نوشتن ببینند و نوشته‌های آنها را بخوانند. وقتی از نوشته‌های معلم‌ها به عنوان الگو صحبت می‌کنیم به فرایند نوشتن توجه داریم نه به یک الگوی بی‌عیب و نقص یعنی معلم‌ها برای الگو بودن نیازی ندارند که مقالات و قطعات ادبی بی‌نقص و فوق‌العاده بنویسند بلکه آنها مي‌توانند حتی با نوشته‌هایی که خیلی هم استاندارد نباشد الگوی دانش‌آموزانشان باشند چطور؟ این‌طور که دانش‌آموزان شاهد باشند که معلم‌ها چطور از کلمات برای بیان ایده‌ها و نظراتشان استفاده می‌کنند چگونه افکارشان را صورت‌بندی می‌کنند چطور تز اصلی خودشان را در ساختار نوشته قرار می‌دهند و چگونه نوشته‌ی خود را پرورش می‌دهند. حتی اشتباهات معلم‌ها نیز می‌تواند برای دانش‌آموزان یادگیری به همراه بیاورد و آنها را متوجه کند که فرایند نوشتن یک تمرین و ممارست دائمی است و حتی معلم‌ها نیز نیاز به تمرین و بهبود دارند و چالش‌ها و مشکلاتی که آنها با آن مواجه هستند منحصر به فرد و ناشی از عدم توانایی یا بی‌استعدادی آنها نیست بلکه چالش‌هایی است که همیشه موقع نوشتن حتی برای ماهرترین و تواناترین نویسندگان نیز پیش می‌آید و تنها کافی است که با تمرین و تلاش به رفع آن‌ها بپردازند.
 

بازخورد بدهید
ارائه‌ی بازخورد به نوشته‌های دانش‌آموزان از اهمیت خاصی برخوردار است کافی نیست که بگوییم «خوب بود» یا «ضعیف بود» یا «تلاش کن دفعه‌ی بعدی بهتر بنویسی» یا اینکه فقط یک نمره‌ی خشک و خالی به نوشته بدهیم. بازخورد معلم باید باکیفیت و در راستای آموزش باشد. یک فیدبک مناسب بازخوردی نیست که در سطح باقی بماند و صرفا روی املا و انشای کلمات متمرکز شود بلکه بازخوردی است که به عمق برود ایده‌ی اصلی نوشته را هدف گیرد و نحوه‌ی پروراندن آن را در متن مورد توجه قرار دهد. آیا دانش‌آموز توانسته ایده‌ی خود را به روشنی مطرح کند؟‌ آیا ایده‌ی خود را به خوبی پرورانده و با مثال و مصداق و استدلال آن را پشتیبانی کرده است؟ آیا از کلمات زیبا و متناسب با سبک نوشته استفاده کرده است؟ آیا ساختار نوشته را رعایت نموده؟ آیا نوشته آغاز و پایان و خط سیر خوبی دارد؟ آیا نقطه‌ی اوج نوشته مشخص است؟

توجه به این نکات در ارائه‌ی فیدبک می‌تواند به تقویت نوشته‌های بعدی دانش‌آموزان و دانشجویان کمک کند اما مهم است به یاد داشته باشیم که قرار نیست هر کلمه و هر جمله از نوشته‌ را با کامنت‌ها و تذکرات پی در پی، مملو کنیم. فیدبک بسیار جزئی و مفصل، نویسنده را کلافه می‌نماید و اشتیاق یادگیری او را کور می‌کند. به جای اینکه برای هر عبارت، نکته‌گیری کنید به تذکر چند نکته اصلی و مهم در متن بسنده کنید و هر نوبت تمرکز خودتان را روی اصلاح یک یا چند مورد محدود کنید برای مثال در نوشته‌ی نوبت اول، به طرح روشن تز اصلی توجه نمایید و در نوشته‌ی نوبت دوم بر ساختار مقاله یا انشاء تمرکز کنید و در نوشته‌های نوبت‌ بعدی روی ترتیب بندها و به همین ترتیب هر نوبت روی یکی از موارد اصلی درنگ نمایید تا نوشته‌ها گام به گام پیشرفت کنند.

 
تنوع نگارش

مهارت نوشتن تنها محدود به یک شکل خاص از نگارش نمی‌شود بلکه برای تشویق دانش‌آ‌موزان به نوشتن مهم است که آن را توآم با لذت و تنوع کنید بنابراین هر از چندی شکل متفاوتی از نوشتن را پیشنهاد کنید از طنزنویسی و خاطره‌نویسی گرفته تا  نوشتن نمایش‌نامه و حتی خلاصه‌برداری از یک پادکست صوتی یا گزارش یک بازدید میدانی. انواع مختلف نوشتن نه تنها مهارت‌های نگارشی دانش‌آموزان را تقویت می‌کند بلکه آنها را با خلق و ابداع کلامی در موقعیت‌های مختلف روبه‌رو می‌کند موقعیت‌هایی که شاید قبلا تصور نمی‌کردند که می‌توان به شکل منسجم و مکتوب در موردشان ایده‌پردازی کرد.
 

مقاله اختصاصی آموزمَگ (™AmoozMAG) | مجله تخصّصی آموزش
استفاده از این مطلب با ذکر نام
آموزمگ و لینک amoozmag.com بلامانع است.

مطالب پیشنهادی

نظرات

در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- «
آموزمَگ» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- «
آموزمَگ» از انتشار نظراتی که در آن‌ها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات، پس از تأیید مدیر منتشر می‌شوند.

در پاسخ به