از تهدید، فرصتی برای یادگیری بسازیم

چطور کرونا را به موضوع درس تبدیل کنیم؟

از تدریس مفاهیم پایه و ساده در خصوص مبانی بهداشت فردی برای دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر تا مباحث پیچیده و غامضی همچون تصمیم‌گیری اخلاقی در مواجهه با شیوع و کنترل بیماری، علوم زیستی، بیوشیمی و منطق ریاضی پشت آمار انتشار و همه‌گیری، معلمان می‌توانند مباحث و موضوعات مهم و ارزشمندی را برای تدریس پیدا کنند.

بحران جهانی بیماری کووید-۱۹ علیرغم تمام مشکلات و نابسامانی‌های آن، فرصت منحصر به فردی را برای معلمان پیش آورده که از انگیزه درونی و کنجکاوی ذاتی دانش‌آموزان در مورد این ویروس، فرصتی طلایی برای تدریس علم بیآفرینند و با پرداختن به جوانب مختلف آن، دانش‌آموزان را از گرداب شایعات و اخبار نادرست به سمت کسب اطلاع از منابع موثق راهنمایی کنند. از تدریس مفاهیم پایه و ساده در خصوص مبانی بهداشت فردی برای دانش‌آموزان مقاطع پایین‌تر تا مباحث پیچیده و غامضی همچون تصمیم‌گیری اخلاقی در مواجهه با شیوع و کنترل بیماری، علوم زیستی، بیوشیمی و منطق ریاضی پشت آمار انتشار و همه‌گیری، معلمان می‌توانند مباحث و موضوعات مهم و ارزشمندی را برای تدریس پیدا کنند.
 

ریاضیات پاندمی
ریاضی به عنوان رشته‌ای منطقی و عقلانی می‌تواند به عنوان مظهری از پایداری و ثبات و منبعی برای آرامش و اطمینان خاطر در بحران‌ها و بی‌ثباتی‌ها عمل کند و ابزارهای مفیدی برای مقابله با ترس و اطلاعات نادرست برای دانش‌آموزان فراهم نماید.
فرانک وانگ معلم ریاضی و رئیس مدرسه علوم و ریاضیات اوکلاهاما در سال ۲۰۱۰ و در طی یک برنامه تابستانه شروع به تدریس ریاضیات پاندمی‌ها به کودکان کلارک‌کانتی در نوادا نمود. در آن زمان به نظر می‌رسید این راه جالبی برای محسوس کردن ریاضیات برای دانش‌آموزان دبیرستانی شرکت‌کننده در آن برنامه باشد. در حال حاضر او بخشی از محتوای آموزشی آن دوره را در فیسبوک منتشر کرده و منابعی را برای تدریس ریاضیات و آمار شیوع و انتشار بیماری‌های همه‌گیر به دانش‌آموزان در اختیار عموم قرار داده است.
وانگ می‌گوید: «درست است که در دوران سختی زندگی می‌کنیم اما می توانیم از آن برای تدریس مفاهیم غنی و ارزشمند حساب یا «ریاضی تغییرات» بهره ببریم. برای نوجوانان این می‌تواند یک فرصت طلایی برای برانگیختن علاقه به یادگیری ریاضیات باشد». «در مواقع عادی، تدریس موضوع تصاعد هندسی در کلاس درس باعث سردرد و خستگی دانش‌آموزان می‌شد اما امروز می‌توانند به عینه شاهد کاربرد آن در محاسبه، پیش‌بینی و مدل‌سازی شیوع بیماری و نرخ مرگ‌ومیر در کشورهای مختلف باشند می‌توانند تعداد دستگاه‌های تنفس مصنوعی، تخت‌های بستری و تجهیزات مورد نیاز بیمارستان‌ها را برای مواجه شدن با رشد سریع تعداد بیماران محاسبه کنند».
 

زیست‌شناسی و ویروس‌شناسی
دانش‌آموزان مدرسه سنچری در بیسمارک، داکوتای شمالی در درس آناتومی و فیزیولوژی خود مبحثی را با عنوان ویروس‌شناسی دارند و معلم آنها قصد دارد این مبحث را با موضوع اثر ویروس کرونا بر بدن انسان تدریس نماید. اسکات جانسون معلم زیست‌شناسی این مدرسه از تدریس سه بعدی برای کمک به یادگیری عمیق درس استفاده می‌کند. در این روش تدریس مباحث درسی از طریق تحقیق و جستجوی مسائل واقعی زندگی در بستر علم آموزش داده می‌شود.
این معلم قصد ندارد تنها تدریس را محدود به مباحث کتاب‌های درسی نماید بلکه مایل است به دانش‌آموزان کمک کند دیدگاه وسیع‌تری پیدا کرده و یادگیری عمیق‌تری را تجربه کنند. او از دانش‌آموزان می‌خواهد اعتبار منابع اطلاعات را بررسی نمایند و ببینند که چگونه در جهان واقعی برای حل مسائل، رشته‌هایی مانند زیست‌شناسی، علوم اجتماعی و ریاضیات با هم آمیخته می‌شوند و همکاری می‌کنند».
 

روزنامه‌نگاری
اینکه دانش‌آموزان بیاموزند چگونه داستان‌های شخصی و منحصر به فردی را از خلال اتفاقات روزمره یا حوادث و بحران‌های اجتماعی پیدا کنند و آن را به صورت قابل فهم و جالب توجهی بیان کنند مهارتی است که می‌تواند در خلال بحران ویروس کرونا پرورش یابد. دانش‌آموزان می توانند یاد بگیرند که چطور به جامعه پیرامون خود توجه کنند، به اینکه شرایط به وجود آمده چگونه زندگی افراد و گروه‌های اجتماعی را تحت تاثیر قرار داده و چه تغییرات مهم و حادی در جامعه به وجود آمده است.
نوشتن مقاله و دل‌نوشته، عکاسی و تهیه ویدئو با دوربین یا حتی گوشی موبایل همه فرصت‌های طلایی برای کمک به دانش‌آموزان برای تعریف کردن قصه شخصی خودشان یا افرادی که انتخاب می‌کنند هستند. نگاه شخصی و یگانه آنها به بحران و شرایط زندگی خود و اطرافیانشان، می‌تواند در عین اینکه آنها را از نظر مسئولیت اجتماعی فعال‌تر می‌سازد همچنین به سلامت روان آنها را برای عبور از شرایط بحران نیز کمک می‌کند.
 

تاریخ‌سازان
وقتی معلم‌ها از دانش‌آموزان می‌خواهند از طریق خاطره‌نویسی، مقاله‌نویسی، عکاسی، طراحی یا تهیه فیلم و ویدئو احساسات و تجاربشان را ابراز کنند در واقع برای آنها فرصت به یاد سپردن و ثبت تاریخ را فراهم می‌کنند.
تاریخ همیشه و الزاما توسط اسناد انسان‌های مهم و سرشناس نوشته نمی‌شود بلکه در ترسیم سیر تاریخ، یک روش مرسوم برای راستی‌آزمایی منابع، پی گرفتن ردپای حوادث در نوشته‌ها، خاطرات و عکس‌های شخصی و خانوادگی انسان‌های معمولی است. یعنی هر کسی که دقت و توجه لازم را برای ثبت احساسات، افکار خود در خلال اتفاقات و رویدادهای مهم تاریخی داشته است می‌تواند منبعی برای ثبت تاریخ یک جامعه باشد.
برایان شاو معلم علوم اجتماعی در دبیرستانی در کونکورد کالیفرنیا از دانش‌آموزان خواسته احساسات، افکار، ترس‌ها، شادی‌های خود، خانواده و اطرافیانشان را در طول دوران قرنطینه خانگی ویروس کرونا یادداشت نمایند. او دانش‌آموزان را راهنمایی می‌کند که چگونه تغییراتی را که در جامعه و سبک زندگی‌شان به وجود آمده را با جزئیات کافی یادداشت نمایند و در صورت لزوم از عکس و فیلم هم برای ثبت خاطراتشان استفاده کنند.
 

اخلاق
حال که شیوع جهانی ویروس، کودکان را با واقعیت‌های تلخ زندگی بیش از پیش روبه‌رو نموده است فرصت خوبی برای پرداختن به مسائل دشوار پیرامون جوانب اخلاقی و انسانی بیماری فراهم آمده است که می‌تواند تفکر انتقادی، مهارت بحث و گفتگو، همدلی و نوع‌دوستی را خصوصا در دانش‌آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان پرورش دهد. یک مثال برای دوراهی تصمیم‌گیری اخلاقی در مواقع بحران، نمونه ایتالیا است که در اخبار منتشر شده تعداد زیادی از پزشکان از اینکه به علت تعداد بالای مراجعان بیمارستانی و کمبود تجهیزات، ناچار شده‌اند تصمیم‌ بگیرند کدام بیمار را نجات دهند و کدام را رها کنند در وضعیت روحی سخت و دردناکی قرار گرفته‌اند.

موضوع قابل بحث و ملموس دیگر برای دانش‌آموزان، مسئله دسترسی به امکانات آموزش آنلاین در جوامع مختلف است اینکه چه تعداد از دانش‌آموزان در شهر و کشور آنها و یا در جهان از زیرساخت‌های ارتباطی و امکانات کافی برای دسترسی به کامپیوتر و موبایل برخوردار نیستند می‌تواند بحث مفصل و موثری را در باب عدالت آموزشی و به طور کلی عدالت اجتماعی و نابرابری در جوامع به راه اندازد.

فهرست ذیل توسط معلمان موسسه اخلاقیات مدرسه کنت‌پلیس در نیوجرسی برای کمک به راه انداختن بحث و گفتگوهای کلاسی مناسب برای دانش‌آموزان مقاطع راهنمایی و دبیرستان پیرامون جنبه‌های اخلاقی شیوع بیماری همه‌گیر در جهان تهیه شده است:
 

راهنمای تصمیم‌گیری اخلاقی در شرایط بحرانی
  1. موقعیت را به خوبی بررسی و درک کنید.
  2. ارزش‌های موجود در تمام جوانب را شناسایی نمایید.
  3. دوراهی‌های اخلاقی را شناسایی کنید (درست در مقابل درست).
  4. ارزش‌هایی که بر موضع شما تاثیر می‌گذارند را شناسایی کنید.
  5. موضعی را انتخاب کنید که قابل انطباق با حقایق و اطلاعات قابل اتکا و ارزش‌های شخصی شما و منابع و ذی‌نفعان باشد.
 
سواد رسانه‌ای
معلم‌مان می‌توانند نقش اساسی در پرورش مهارت دانش‌آموزان در تشخیص اطلاعات درست از نادرست ایفا کنند خصوصا که امروزه با انفجار اطلاعات نادرست و شایعات در شبکه‌های اجتماعی و برخی رسانه‌ها روبه‌رو هستیم.

در سال ۲۰۱۶ مطالعه‌ای توسط گروهی از محققان به سرپرستی پروفسور سام واینبرگ استاد دانشگاه استنفورد بر روی حدود ۸۰۰۰ دانش‌آموز از ۱۲ ایالت صورت گرفت و به این نتیجه رسیدند که توانایی استدلال و تشخیص درست و غلط اطلاعات در بین دانش‌آموزان «بسیار غم‌انگیر» و ناکافی است.

دانش‌آموزان نیاز دارند در مورد بررسی اعتبار منابع اطلاعات و نحوه بررسی صحت و سقم مطالب و اخباری که به سمت آنها خصوصا در شبکه‌های اجتماعی سرازیر می‌شود آموزش ببینند. معلمان می‌توانند در زمینه ارتقای سواد رسانه‌ای دانش ‌آموزان، این مهارت‌ها را آموزش دهند:
 
بیشتر بخوانید: دانش‌آموزان خوب است بیاموزند که تنها به یک منبع برای کسب اطلاعات بسنده نکنند. اخبار و اطلاعات را از منابع مختلف کسب کنند و صحت آنها را با هم مقایسه نمایند. لینک‌هایی که برای مطالعه بیشتر در یک مقاله یا مطلب خبری درج شده را باز نموده و مطالعه نمایند به این ترتیب می‌توانند در مورد اطلاعاتی که برای بار اول مطالعه کرده‌اند اطلاعات جانبی بیشتری کسب نموده و درک عمیق‌تری پیدا کنند.

به بخش «درباره ما» در سایت‌ها اعتماد نکنید: متخصصان هرگز به مطالبی که در بخش درباره ما در سایت‌ها درج می‌شود صد در صد و کورکورانه اعتماد نمی‌کنند. به دانش‌آموزان بیاموزید که نام سازمان، افراد یا منابعی که در سایت درج شده را در گوگل جستجو نمایند و در مورد صحت اطلاعاتی که سایت‌ها از گردانندگان آن داده‌اند اطمینان حاصل کنند.

نتایج جستجو را بررسی کنید: ممکن است بسیاری از دانش‌آموزان جستجو کردن در اینترنت را برای کسب اطمینان از صحت و اعتبار منابع انجام دهند اما چیزی که باید بدانند این است که نتایجی که در بالای صفحه در در ۱۰ لینک پیشنهادی اول قرار می‌گیرد لزوما بهترین و دقیق‌ترین منابع نیست. ترفندهایی که سایت‌ها برای مطرح کردن خود به عنوان منبع موثق اطلاعات استفاده می‌کنند گاهی باعث گمراهی می‌شود و سبب می‌شود سایت‌های کم‌اعتبار و مجلات زرد و عامه‌پسند که شایعات را منتشر می‌کنند و یا سایت‌هایی که بوسیله روبات‌ها اطلاعات را از منابع مختلف گردآوری می‌کنند بدون اینکه صحت و سقم آنها را بسنجند در نتایج جستجو جایگاه برتری پیدا کنند پس حتما به اعتبار منابعی که در جستجوی گوگل معرفی می‌شوند نیز دقت کنید.

تعداد دنبال‌کنندگان و طرفداران در شبکه‌های اجتماعی نیز لزوما واقعی نیست. صفحات افراد یا سازمان‌هایی که در شبکه‌های اجتماعی تعداد طرفداران و دنبال‌کنندگان بسیار زیادی دارند لزوماً معیار درستی برای تصمیم‌‌گیری در مورد اعتبار آنها نیستند زیرا امروزه راه‌های زیادی برای خرید و فروش دنبال‌کنندگان تقلبی در شبکه‌های اجتماعی وجود دارد. با این حال خصوصا در مورد صفحات رسمی افراد مشهور یا سازمان‌ها و موسسات شناخته‌شده، شبکه‌های اجتماعی از «تیک آبی رنگ» استفاده می‌کنند که قرار گرفتن آنها در مقابل صفحات شخصی یا رسمی افراد و موسسات، به معنای موثق بودن و قابل اعتماد بودن آن منبع است. 

مقاله اختصاصی آموزمَگ (™AmoozMAG) | مجله تخصّصی آموزش
استفاده از این مطلب با ذکر نام
آموزمگ و لینک amoozmag.com بلامانع است.

مطالب پیشنهادی

نظرات

در زمینه‌ی انتشار نظرات مخاطبان، رعایت برخی موارد ضروری است:
-- لطفاً نظرات خود را با حروف فارسی تایپ کنید.
-- «
آموزمَگ» مجاز به ویرایش ادبی نظرات مخاطبان است.
-- «
آموزمَگ» از انتشار نظراتی که در آن‌ها رعایت ادب نشده باشد معذور است.
-- نظرات، پس از تأیید مدیر منتشر می‌شوند.

در پاسخ به