یکی از متون مرجع در زمینه معرفی فاکتورهایی که انگیزه تحصیل دانشجویان را افزایش می‌دهد، آثار پال پینتریچ است که دیدگاه‌های خود را بر اساس آخرین تحقیقات و نظریات در حوزه آموزش مبتنی ساخته است. 5 عاملی که برای افزایش انگیزه دانشجویان در ذیل مطرح شده‌اند می‌تواند چکیده‌ای کوتاه بر متون تخصصی و مفصل پینتریچ باشد:
باور به توانایی و شایستگی: دانشجویانی که به قابلیت‌های خود باور دارند بسیار بیشتر از دانشجویانی که توانایی‌های خود را باور ندارند، موفقیت تحصیلی به‌دست می‌آورند. این دانشجویان به اتکای ایمان، اعتماد به‌نفس، انضباط شخصی و پرورش عادات صحیح مطالعه و یادگیری، در عمل موفق‌تر از سایر دانشجویان هستند. به‌عبارت دیگر وقتی دانشجویان باور دارند که می‌توانند، انگیزه آنها برای تلاش و موفقیت بیشتر می‌شود.
توصیه به استادان:
ارائه بازخورد صریح و صحیح: دانشجویان نیاز دارند پیشرفتشان در درس‌ها مورد توجه استاد قرار گیرد. بسیار بعید است که یک فعالیت یا تکلیف درسی، هیچ نکته مثبت و هیچ نشانه‌ای از پیشرفت در خود نداشته باشد، توجه به نقاط قوت کار دانشجو و نیز ارائه صریح بازخورد برای کمک به بهبود عملکرد آنها می‌تواند انگیزه دانشجویان برای تلاش را بالا ببرد.
تکالیف باید چالش‌انگیز اما قابل انجام باشد. تکالیف خیلی آسان، انگیزه تلاش را از بین می‌برد و در عوض تکالیف خیلی سخت و پیچیده و نامنطبق با توانایی دانشجو، سبب ناامیدی او دست کشیدن از تلاش می‌شود. بنابراین بسیار اهمیت دارد که فعالیت‌های درسی منطبق با توانایی‌های دانشجویان باشد و در عین حال آنها را به چالش بکشد و برای موفقیت، به تلاش وادار کند اما تلاشی که در نهایت نتیجه بدهد و طعم خوش پیروزی را به آنها بچشاند.
انتظارات روشن و کنترل عوامل موفقیت: یکی از مهم‌ترین نکاتی که در افزایش یا کاهش انگیزه دانشجویان نقش ایفا می‌کند کسب اطمینان از فاکتورهای موفقیت در درس است. درسی که سیستم نمره‌دهی مشخص و واضحی دارد، فعالیت‌های درسی و انتظارات استاد در آن به خوبی روشن شده است، دانشجویان را مطمئن می‌سازد که به خوبی می‌دانند کنترل چه عواملی می‌تواند منجر به موفقیت آنها شود. آیا شرکت در کلاس، مطالعه منابع درسی، انجام تکالیف و شرکت در جلسه امتحان باعث موفقیت در درس می‌شود؟ اگر دانشجویان به این باور برسند که انجام این کارها تاثیری در نمرات پایانی آنها نخواهد داشت، هیچ کدام را انجام نخواهند داد.
توصیه به استادان:
قواعد کلاس درس و انتظارات خود را به طور واضح و مشخصی در آغاز هر ترم بیان نمایید و اجازه دهید دانشجویان به خوبی درک کنند که انجام چه کارهایی می‌تواند موفقیت آنها را در این درس به همراه آورد. اگر نهایتا دقیق خوانی منبع مطالعاتی و شرکت در امتحان نمره نهایی دانشجویان را تعیین می‌کند، انتظار شما از آنان برای شرکت منظم در کلاسهای درس و انجام کارهای گروهی چندان منطقی نخواهد بود.
حدی از کنترل و حق انتخاب را برای دانشجویان فراهم کنید به آنها فرصت دهید از بین گزینه‌های مختلف انتخاب کنند و نوع فعالیت یا حجم مطالعاتی یا انجام تکالیف به صورت فردی یا گروهی را انتخاب کنند. دانشجویانی که تا حدودی امکان کنترل عوامل مختلف در یک درس را داشته باشند با انگیزه بیشتری همراهی خواهند کرد.
علاقه و انگیزه درونی: پژوهش‌ها در حوزه روان‌شناسی یادگیری نشان می‌دهد که می‌بایست بین علاقه شخصی و علاقه محیطی تمایزی قائل شد. علاقه شخصی به یک موضوع بیشتر به تمایل فرد به یادگیری عمیق در یک حوزه یا زمینه تخصصی برمی‌گردد مثلا علاقه به تحصیل در رشته فلسفه یا هنر. معمولا داشتن علاقه به یک موضوع یا زمینه باعث افزایش انگیزه تلاش دانشجو می‌شود. اما نکته‌ای که می‌تواند حتی دانشجویان غیرعلاقمند به یک موضوع را هم به تلاش کردن مجاب کند، توجه به علاقه محیطی است. علاقه محیطی به میزان خلاقیت و درگیرکننده بودن تکالیف و فعالیت‌های آموزشی برمی‌گردد یعنی ممکن است حتی یک موضوع درسی مورد علاقه شخصی دانشجویان نباشد اما نحوه ارائه آن، تکالیف و فعالیت‌های آموزشی آن به گونه‌ای جذاب طراحی شده باشد، که حتی دانشجویان غیرعلاقمند را نیز به وجد آورد و برای انجام فعالیت‌ها، انگیزه ببخشد.
توصیه به استادان:
فعالیت‌های جالب، خلاق و مهیجی را طراحی کنید به‌طوری که شرکت در آن فعالیت درسی به خودی‌خود جالب توجه و مورد علاقه دانشجویان باشد. ایجاد تنوع در تکالیف و منابع درسی نیز می‌تواند انگیزه دانشجویان را به مطالعه و یادگیری افزایش دهد.
فراموش نکنید که رویکرد شخصی استاد و میزان علاقمندی شخص او به مباحث و موضوعات درسی نیز خود می‌تواند عاملی برای ایجاد انگیزه در دانشجویان باشد. وقتی استادی با نهایت علاقه و پشتکار، مباحث درسی را ارائه می‌کند، حتی می‌تواند بی‌علاقه‌ترین دانشجویان را نیز درگیر کند و به آنها انگیزه تحصیل بدهد.
اعتبار و ارزش درس: تحقیقات نشان می‌دهد زمانی که ارزش، اعتبار و کاربرد درس برای دانشجویان روشن باشد، با میل و انگیزه بیشتری به مطالعه و یادگیری رغبت نشان می‌دهند. اما حقیقت این است که در بسیاری از دروس، این اهمیت و ارتباط درس با کل برنامه درسی و نیازهای دانشجو کاملا روشن نیست و دانشجویان نسبت به هدف، نتایج و اهمیت درس بی‌اطلاع یا مشکوک هستند.
توصیه به استادان:
مناسب است اساتید در مقاطع زمانی مختلف و به بهانه‌های گوناگون، اهمیت، جایگاه و کاربرد مباحث درسی را گوشزد نمایند و کمک کنند دانشجو تصویر بزرگتر را برای خود بسازد و جایگاه درس را نسبت به کل برنامه درسی درک کند.
مشارکت و تعامل: یکی از مهم‌ترین شرایط برای حفظ انگیزه دانشجویان در طول ترم، ایجاد فضایی برای تعامل و ارتباط در قالب کارهای گروهی و یادگیری مشارکتی است. دانشجویان از یکدیگر و به کمک یکدیگر می‌آموزند و همراهی و همکاری با هم، نقش مهمی در تقویت انگیزه تحصیلی آنها دارد.
توصیه به استادان:
طراحی انواع فعالیت‌های گروهی چه در کلاس درس و چه خارج از آن و حتی در محیط یادگیری از راه دور (آنلاین) به دانشجویان کمک می‌کند در تعامل با یکدیگر و همکاری برای انجام یک فعالیت مشترک، انگیزه خود را برای یادگیری تقویت نمایند.