امروزه با پیشرفت سریع تکنولوژی و ارتباطات، جهان بیش از پیش به یک شبکه در هم تنیده از افراد و سازمان‌ها و افکار و ارتباطات تبدیل می‌شود. در جهانی که آهنگ تغییرات در آن بسیار سریع و دامنه تحولات در آن بسی وسیع است، کمتر کسی هست که در قرن بیست و یکم به اهمیت آموزش و کسب آمادگی برای روبه‌رو شدن با این جهان در حال تغییر، معترف نباشد. اما سوال اینجاست که ویژگی‌های مورد نیاز برای زندگی در قرن بیست و یکم چیست؟ آموزش و پرورش ما باید به چه سمتی پیش برود تا بتواند نیازمندی‌های این جهان مرتبط و دائم‌التغییر را پوشش دهد؟
کارشناسان بر این باور هستند که آموزش و پرورش در جهان معاصر باید متوجه تغییرات مداومی که در عرصه بازار تجارت، رشد و توسعه شرکت‌های چند ملیتی و نیاز به کارمندان و کارآفرینانی که قادر به کار بر روی پروژه‌های بزرگ در ابعادی جهانی و با همکارانی از کشورها و فرهنگ‌های مختلف هستند، باشد. بنابراین برای تربیت نیروهای متخصصی که قادر به استفاده موثر از فناوری، ارتباط و تعامل با همکاران و خلاقیت و نوآوری باشند، نیازمند برنامه‌ریزی در سطحی کلان در نظام آموزشی تمام کشورها است.
آموزش و پرورش جهانی
شاید بهترین کلمه برای توصیف این نیاز بین‌المللی، همان "آموزش و پرورش جهانی" باشد. دانش‌آموزان امروز نیازمند برنامه‌های جامع آموزشی هستند که بتواند آنها را صرف نظر از ملیت، اقتصاد و زبان، با قابلیت‌های مورد نیز برای زندگی مفید و متناسب با نیازهای جهان امروز تربیت کند.
ویژگی‌های آموزش و پرورش جهانی:
احترام به فرهنگ‌ها:
دانش آموزان باید بیاموزند که به فرهنگ خود عشق بورزند، نقاط قوت آن را کشف و تقویت نمایند و به طور موثر و آگاهانه‌‌ای از نقاط قوت فرهنگ‌های دیگر تاثیر بپذیرند؛ تفاوت‌های فرهنگی را درک کنند و احترام بگذارند و در جهت ارزش‌های مشترک با یکدیگر تعامل کنند.
راهبرد آموزشی:
آشنایی با فرهنگ‌ها باید به طور جدی در کتاب‌ها و برنامه درسی وارد شود و از طریق فعالیت‌های آموزشی مختلف، دانش‌آموزان بتوانند نه تنها با فرهنگ خود بلکه با سایر فرهنگ‌های موجود در کشور خود یا کشورهای دیگر آشنا شوند.
***
ارزیابی اطلاعات:
در جهانی که اطلاعات با سرعتی حیرت‌آور در حال تبادل است و حجم عظیمی از داده‌ها در کسری از ثانیه از طریق اینترنت، شبکه‌های اجتماعی مجازی و رسانه‌ها در حال انتقال است، کسب مهارت‌های لازم برای ارزیابی اطلاعات و اعتبارسنجی منابع اهمیت حیاتی دارد. شهروندان جهان در قرن بیست و یکم باید قادر باشند، اخبار و اطلاعات صحیح را از کانال‌های قابل اعتماد کسب کنند و اطلاعات صحیح را از شایعات و تبلیغات غرض‌ورزانه تمیز دهند.
راهبرد آموزشی:
از آنجایی که امروزه حتی دانش‌آموزان مقاطع ابتدایی نیز به مدد تکنولوژی به گستره وسیعی از اطلاعات در شبکه‌های مجازی و رسانه‌ها دسترسی دارند، مدارس ما باید برنامه‌هایی را برای آموزش کودکان برای کسب اطلاعات از منابع معتبر و تشخیص اطلاعات کذب یا نامعتبر تهیه کنند.
***
مهارت‌های ارتباط بین فرهنگی
دانش‌آموزان نیاز دارند در زمینه تبادل افکار با همسالان و افرادی با پس‌زمینه‌های متفاوت، مهارت کسب کنند. ارتباطاتی از این دست می‌تواند به صورت رو در رو یا به صورت مجازی و یا در قالب فعالیت‌های گروهی در محیط‌های جدید و با ارتباط با افرادی با پیشینه‌های متفاوت تمرین شود.
راهبرد آموزشی:
فعالیت‌های درسی می‌تواند به نوعی طراحی شود که دانش‌آموزان تشویق شوند برای کسب اطلاع و تحقیق به افرادی از پیشینه‌های مختلف رجوع کنند و اطلاعات کسب‌شده را کنار هم گذاشته و برآیند آن را تجزیه و تحلیل کنند. این فعالیت‌ها به گونه‌‌ای باید ترتیب یابد که دانش‌آموزان ارزش و امکاناتی که در ارتباط با افرادی از فرهنگ‌ها و پیشینه‌های مختلف برایشان فراهم می‌شود، درک نمایند و آن را مزیت تلقی نمایند.
***
احترام به نظرات یکدیگر:
احترام به نظرات دیگران یکی از لازمه‌های زندگی در جهان امروز است. دانش‌آموزان نیز باید بیاموزند که به آراء و افکار یکدیگر احترام بگذارند و قادر باشند یک موضوع را از دیدگاه‌ها و نقطه‌نظرات متفاوت ببینند و تحلیل کنند.
راهبرد آموزشی:
تعریف فعالیت‌های درسی که متضمن بحث و مذاکره پیرامون مبحثی است که پاسخ روشن و سر راستی ندارد، کمک می‌کند یک موضوع از ددیگاه‌های مختلف مورد بررسی قرار گیرد. طرح سوالات باز که پاسخ‌های متفاوتی را طلب می‌کند و می‌تواند نظرات موافق و مخالف داشته باشد تمرین مناسبی برای احترام به نظرات دیگران است. فعالیت‌های گروهی و یادگیری مشارکتی نیز می‌تواند تمرینی برای شنیدن نظرات مختلف و پیدا کردن یک راه حل مشترک باشد.
***
تواضع و فروتنی و روحیه یادگیری:
ما انسان‌ها باید درک کنیم که به هر میزان که آموخته باشیم، همچنان دانش و اطلاعات ما محدود است و همیشه موضوعات و اطلاعات دیگری وجود دارد که نیازمند کسب اطلاع و آموختن در موردشان هستیم. بنابراین آموزش و پرورش ما نیز باید اصل تواضع و فروتنی نسبت به آموخته‌ها را به دانش‌آموزان بیاموزد و در آنها روحیه یادگیری را تشویق نماید.
راهبرد آموزشی:
آموزش معلم‌محور و کتاب‌محور این تصور را ایجاد می‌نماید که معلم تنها مرجع حامل دانش و کتاب درسی تنها منبع کسب اطلاعات است. حال آنکه اگر برنامه درسی به سمت آموزش پژوهش محور حرکت کند، دانش‌آموزان می‌آموزند که برای رسیدن به نتیجه مطلوب نیازمند تحقیق و کسب دانش از منابع اطلاعاتی مختلف هستند و تنها به یک منبع درسی یا یک فرد (معلم) متکی نخواهند بود. انجام فعالیت‌های تحقیقی و جستجوگری، در دانش‌آموزان روحیه یادگیری را افزایش داده و همواره آنها را با موقعیت‌های جدید و اطلاعات جدید روبه‌رو می‌کند که نیازمند آموختن است.
***
تفکر واگرا:
تفکر واگرا تنها متمرکز بر کسب نتیجه از یک راه حل مشخص نیست بلکه کمک می‌کند فرد به یک مسئله از دیدگاه‌های مختلف نگاه کند و انواع راه حل‌ها را برای حل مسئله بیازماید. به خصوص تفکر جانبی کمک می‌کند فرد، راه حلی را تصور کند که شاید در نگاه اول به نظر نیاید یا قبلا آزمایش نشده باشد. جهان امروز بیش از گذشته با مسائل پیچیده در روابط در هم تنیده روبه‌روست و اغلب پاسخ‌های ساده و روشنی برای مسائل آن وجود ندارد. بنابراین کسب مهارت تفکر واگرا و تفکر جانبی به دانش‌آموزان نسل فردا این امکان را می‌دهد که برای حل مسائل و بحران‌های پیش رو، از مهارت‌های تفکر و حل مسئله گسترده‌تری برخوردار باشند.
راهبرد آموزشی:
فعالیت‌های آموزشی می‌بایست از تمرکز بیش از حد بر روی تکالیفی که مستلزم رونویسی یا حفظ کردن راه‌حل‌های از پیش تعیین شده است، پرهیز نمایند. حتی‌الامکان تکالیف درسی به نوعی طراحی شوند که راه‌حل‌های متفاوتی را متناسب با طرز فکر و تجارب دانش‌آموزان طلب می‌کند. خلاقیت و نوآوری در انجام تکالیف درسی باید تشویق شود و انواع راه‌حل‌های یک مسئله در کلاس درس باید مورد بحث و بررسی جمعی قرار گیرد.
***
سواد تکنولوژیکی
انسان‌های دوران مدرن بیش از هر زمان دیگری با تکنولوژی حتی در زندگی روزمره خود سر و کار دارند بنابراین ایجاد فرصت و امکاناتی برای آموزش استفاده از انواع تکنولوژی‌های مورد نیاز برای ارتباط و تعامل با جهان اطراف و استفاده موثر از ابزارهای نوین ارتباطی و مکانیکی به دانش‌آموزان کمک می‌کند با جهان پیرامون خود به صورت موثرتر و هوشمندانه‌تری مرتبط شوند.
راهبرد آموزشی:
امکانات آموزشگاهی در مدارس باید به نحوی تجهیز شود که امکان فراگیری، استفاده و تمرین با ابزارهای فناوری جدید برای تک تک دانش‌آموزان فراهم گردد. این مسئله از آنجایی اهمیت می‌یابد که ممکن است در برخی مناطق، وضعیت اقتصادی خانواده‌ها امکان استفاده از فناوری‌های روز مثل کامپیوتر یا تکنولوژی‌های هوشمند را برای دانش‌آموزان محدود کند در این صورت مدارس باید به صورت رایگان و گسترده‌‌ای این امکان را برای تمام دانش‌آموزان خود فراهم نمایند.