تدریس موفق، تدریسی است که بر مبنای نحوه یادگیری دانش‌آموزان مبتنی شده باشد. آشنایی با چرخه یادگیری1 به مدرسان کمک می‌کند که با درک بهتر از مراحل این چرخه، مباحث درسی را هر چه موثرتر ارائه کنند. چرخه یادگیری بر چهار مرحله استوار شده است: تجربه، بازتاب و تامل، مفهوم سازی و سرانجام، کاربرد. به منظور درک بهتر تاثیر چرخه یادگیری بر تدریس، مراحل آن را یک به یک مورد بررسی دقیق‌تر قرار می‌دهیم.
1. مرحله تجربه2: مرحله نخست آغاز هر تجربه آموزشی، با ارتباط دادن مبحث درسی با زندگی واقعی دانش‌آموزان آغاز می‌شود. دانش‌آموزان باید بدانند که چرا باید مبحثی را بیاموزند. تا زمانی که چرایی، یادگیری برایشان مفهوم نشده باشد، نمی‌توانند با درس ارتباط برقرار کنند و اهمیت آن را درک کنند. هر معلم موفقی، به خوبی درک می‌کند که برای ایجاد ارتباط دانش‌آموز با مبحث درسی، باید رابطه‌‌ای را بین زندگی واقعی او و موضوع برقرار کرد.
فاز تجربه، دقیقا به چرایی آموزش می‌پردازد و اگر به درستی پیش برود، به سوالاتی که در ذهن دانش‌آموزان نقش می‌بندد، پاسخ خواهد داد و آنها را به ادامه آموختن، علاقمند خواهد کرد. برای مثال، در یک کلاس ابتدایی، برای آغاز مبحث درسی در مورد چوب، ابتدا باید به کودکان کمک کرد تجربه خود را از استفاده و لمس چوب، به یاد آورند در این صورت به خاطر می‌آورند که چوب نقشی واقعی در زندگی آنها دارد. همچنین برای تدریس مبحث سرعت و شتاب، در یک کلاس فیزیک، اگر آغاز بحث با ذکر تجربه‌‌ای واقعی مثلا از رانندگی و تجربه شتاب گرفتن با خودرو باشد، دانش‌آموزان ارتباطی عملی با موضوع پیدا کرده و به یادگیری آن علاقه بیشتری پیدا می‌کنند.
مرحله تجربه می‌تواند از طرق مختلف انجام شود. نمایش یک فیلم (کوتاه یا بلند)، یک نماهنگ، پخش قطعه‌‌ای موسیقی یا آواز، خاطره‌گویی، داستان‌گویی یا حتی دیدار از یک نمایشگاه عکس یا نقاشی می‌تواند مرحله تجربه را به بهترین شکل خود در ذهن دانش‌آموز به جریان بیندازد و او را برای یادگیری مبحث اصلی درس، آماده کند.
2. مرحله تامل و بازتاب3: مرحله دوم، بعد از تجربه، مرحله تامل و بازتاب است. گرچه ممکن است به نظر این مرحله شباهت زیادی به تجربه داشته باشد، اما از نظر عمق و روش متفاوت است. مرحله بازتاب، پل میان مراحل تجربه و مفهوم‌سازی است. یعنی می‌تواند در تجربه عمیق‌تر شود، به جوانب مختلف تجربه نگاه کند، سوالات کلیدی‌تری را مطرح نماید و بحث و گفتگوی عمیق‌تر و تحلیلی‌تری را آغاز کند.
مرحله تامل و بازتاب، مرحله اظهارنظر و خودبیانگری است. مرحله‌‌ای که از دانش‌آموزان انتظار می‌رود هر چه بیشتر ذهن خود را درگیر موضوع کنند و بیش از پیش صحبت کنند. این مرحله می‌تواند همراه با گروه‌های بحث و گفتگوی کوچک- مثلا دو نفره- باشد. می‌تواند شامل گروه‌های موافق و مخالف و بحث بینابین آنها برای پوشش دادن جوانب مختلف موضوع باشد.
اما فراموش نکنید این مرحله به جهت دادن فرصتی برای خودبیانگری و چالش ذهنی دانش‌آموزان است و نباید سوالاتی که مطرح می‌کنید جنبه اطلاعاتی داشته باشد زیرا دانش‌آموزان هنوز وارد مرحله مفهوم سازی نشده اند و اطلاعات کافی را در مورد موضوع به‌دست نیاورده اند تا اینجا صرفا در حال بحث و گفتگو بر پایه ذهنیات و اندوخته‌های دانش قبلی خود هستند.
3. مرحله مفهوم سازی4: مرحله مفهوم‌سازی، در واقع همان بخشی از تدریس است که معمولا همه ما آن را به عنوان کار اصلی معلم در کلاس درس می‌شناسیم. به طور معمول اکثر معلم‌ها، مستقیما بدون هیچ مقدمه‌‌ای به این مرحله جهش می‌کنند و از همین نقطه تدریس را آغاز می‌کنند. اما اگر بخواهیم آنچه را به دانش‌آموزان، می‌آموزیم، ماندگاری و عمق داشته باشد، مرحله مفهوم سازی علی الاصول باید بعد از دو مرحله قبل، اتفاق بیفتد یعنی بعد از اینکه دانش‌آموزان ارتباط ذهنی و عاطفی با مبحث درسی برقرار کردند، آمادگی برای یادگیری مباحث پیچیده و عمیق‌تر، کسب اطلاعات کامل‌تر و بررسی تحلیلی موضوع از جنبه‌های مختلف و از دیدگاه متخصصان و کارشنانسان حوزه مورد بررسی را خواهند یافت.
از آنجایی که مرحله مفهوم سازی، از نظر سطح دانش و بینش، بالاتر است و نیاز به زمان و فرصت برای درک مطلب دارد، لذا بهتر است در فواصل زمانی 10 تا 15 دقیقه‌ای، سخنرانی استاد یا معلم، به طور آگاهانه قطع شود، و فرصتی برای صحبت، گفتگو و یا سوال و جواب از طرف دانش‌آموزان فراهم شود بدین‌وسیله هم دانش‌آموزان فرصت کافی برای هضم و جای‌دهی مطالب درسی سنگین پیدا می‌کنند و هم مدرس می‌تواند همراهی دانش‌آموزان و میزان یادگیری آنها را به طور منظم پیگیری و رصد کند و اگر نیاز به بازنگری و یا تکرار مبحث وجود داشته باشد، قبل از پیچیده‌تر شدن درس، موارد لازم را اصلاح کند.
فاز مفهوم سازی لزوما به سخنرانی استاد ختم نمی شود، استفاده از انواع ابزار و روش‌های کمک آموزشی همچون استفاده از گراف‌ها، نمودار‌ها، جداول، اسلایدهای آموزشی، که جنبه بصری داشته باشند می‌تواند در توضیح مطالب به استاد کمک شایانی کند. قسمت مطالعه و بلند خوانی کتاب نیز می‌تواند بخشی از فاز مفهوم‌سازی باشد. در صورت نیاز، استاد می‌تواند کلاس را به گروه‌هایی دو یا چند نفره تقسیم کند و از آنها بخواهد بخشی از کتاب را با هم خوانده و بعد از بحث گروهی، برای کل کلاس توضیح بدهند.
4. مرحله کاربرد5: مرحله کاربرد به مدرس، این امکان را می‌دهد که میزان یادگیری و تسلط بر درس را در میان دانش‌آموزان خود بررسی و ارزیابی کند. معمولا هدف از ارائه هر مطلب درسی، جنبه عملی و کاربردی آن است که تضمین می‌کند آیا مبحث درسی به درستی آموخته شده است یا خیر. این مرحله می‌تواند شامل دو بخش باشد یکی فعالیت‌های کلاسی که اغلب به صورت گروهی اجرا می‌شوند و دوم، فعالیت‌های خارج از کلاس که به صورت انفرادی یا در گروه‌های کوچک برای انجام پروژه‌هایی مرتبط با موضوع درسی برنامه‌ریزی می‌شوند. به این ترتیب استفاده از انواع روش‌های یادگیری مشارکتی و کارهای گروهی، مثلا برای ساختن یک روزنامه دیواری، آهنگ‌سازی و تشکیل گروه همنوازی و هم‌آوایی، اجرای یک نمایش، یا نوشتن مقاله و داستان می‌تواند جزوی از فعالیت‌های مرحله کاربرد باشد. برگزاری یک سمینار کلاسی یا بین‌کلاسی، یا برگزاری یک نمایشگاه از آثار هنری دانش‌آموزان حول محور مباحث درسی همه می‌تواند جزو مرحله کاربرد قرار بگیرد. انجام پروژه‌های خارج از زمان کلاس، همچون انجام و گزارش یک یا چند آزمایش علمی، تحقیق و گزارش آن به صورت مقاله یا پوستر می‌تواند از جمله این فعالیت‌ها باشد.
باید توجه داشت که لزوما نباید این مراحل به صورت متوالی اجرا شوند. ممکن است بسته به موضوع یا روش تدریس خاص هر معلم و یا حتی برای ایجاد تنوع، ترتیب اجرای این مراحل تغییر پیدا کند و پس و پیش شود اما فارغ از ترتیب مراحل، به طور کلی توجه به چرخه یادگیری می‌تواند، به مدرسان فارغ از اینکه در چه حوزه و رشته‌‌ای و برای چه مقطع سنی تدریس می‌کنند، کمک موثری در طراحی درس و لحاظ کردن فعالیت‌های درسی خلاق و آموزنده در ضمن تدریس باشد.
1. Learning Cycle
2. Experience
3. Reflection
4. Conceptualization
5. Application
*************