تشخیص زودهنگام اختلالات یادگیری و دیرآموزی نقش تعیین‌کننده‌ای در آینده‌‌ی تحصیلی کودکان ایفا می‌کند زیرا تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از کودکانی که در دوره ابتدایی جزو گروه دیرآموزان یا مبتلا به اختلالات یادگیری دسته‌بندی می‌شوند و نیاز به دریافت آموزش‌های خاص و مداخلات درمانی پیدا می‌کنند چنانچه قبل از ۶ سالگی تشخیص داده می‌شدند احتمالا دوران تحصیلی خود را هم‌پایه‌ی سایر دانش‌آموزان عادی طی می‌کردند. مداخلات زودهنگام و تشخیص به موقع اختلالات یادگیری می‌تواند هم به دانش‌آموزان و هم به خانواده‌ها و معلمان در پیگیری روند آموزشی مناسب و موثر کمک کند.
تشخیص اختلالات یادگیری و دیرآموزی
تشخیص اختلالات یادگیری خصوصا در سنین پیش‌دبستانی ساده نیست زیرا کودکان در این دوران اولین برخورد خود را با برنامه درسی و آموزش نیمه‌رسمی تجربه می‌کنند و طول می‌کشد تا مهارت‌ها و قابلیت‌های زبان‌آموزی، حساب و ریاضیات و مهارت‌های اجتماعی و عاطفی خود را توسعه دهند.
بعلاوه تشخیص اختلالات یادگیری در شرایط تدریس از راه دور و ارتباط آنلاین با کودکان به مراتب سخت‌تر از گذشته نیز شده است زیرا همه کودکان توانایی نشستن پای نمایشگر کامپیوتر یا گوشی هوشمند و گوش دادن به تدریس معلم یا انجام فعالیت‌های آموزشی و حتی بازی‌های هدفمند را ندارند و در شرایطی که از یک فضای یادگیری حمایتگر و اجتماعی مانند مهدکودک و پیش‌دبستان دور هستند، نمی‌توانند از تمرکز کافی برای آموزش برخوردار باشند.
با این حال برخی نشانه‌ها هست که می‌تواند هم والدین و هم مربیان مقاطع پیش‌دبستان را نسبت به احتمال وجود نوعی از اختلال یادگیری یا دیرآموزی حساس و هشیار نماید. در صورتی که هر یک از علائم زیر را در کودک مشاهده کردید خوب است برای مشورت با یک درمانگر یا مشاور تربیتی کودکان مشورت نمایید:
- دشواری مستمر در نامیدن اشیاء آشنا و روزمره
- استفاده مداوم از واژگان مبهم مانند «چیز»
- تقلا برای پیدا کردن واژه صحیح
- دشواری در دنبال کردن یا به خاطر سپردن مسیرهای چندمرحله‌ای (دستورالعمل‌های چندمرحله‌ای)
- دشواری در حفظ و از بر خواندن منظم و درست چیزها (مثلا شعر الفبا یا ترانه‌های کودکانه)
- جابه‌جا گویی و تلفظ نامرتب کلمات چندبخشی (مثلا «بسنتی» به جای «بستنی»، «صنلدی» به جای «صندلی»)
برخی از کودکان در فعالیت‌های زبان‌آموزی مشکلی ندارند اما در مهارت‌های ریاضی مثل شمارش با دشواری مواجه هستند. در اینجا برخی از مشکلات شایع کودکان دچار اختلال یادگیری ریاضی را برمی‌شماریم:
- مشکل در شمارش با صدای بلند (جا انداختن برخی اعداد یا شمارش نامنظم و بدون ترتیب صحیح)
- مشکل در بازشناسی، ایجاد یا کپی کردن الگوها و بافت‌ها
- مشکل در ارتباط دادن نمادهای عددی به کلمه عدد (مثلا مشکل در تشخیص اینکه رقم «۳» با کلمه «سه» مترادف است.)
- مشکل در تعمیم عدد به بیش از یک شی یا گروهی از اشیاء (مثلا ناتوانی در درک اینکه عدد شش می‌تواند شامل هر یک از شش مدادرنگی، شش کتاب، شش کودک و شش بشقاب باشد.)
- دشواری در درک ارتباط یک به یک (برای مثال کودک نتواند یک شکل را به سایه‌اش مرتبط کند، یا رابطه بین ابر و باران را در یک کاربرگ تشخیص دهد و یا عدد ۲ را به شکلی که از ۲ گل یا ۲ توپ تشکیل شده وصل کند)
حمایت از دانش‌آموزان دارای اختلالات یادگیری
درست است که معلمان، متخصص و درمانگر نیستند اما معمولا اولی کسی هستند که می‌توانند مشکلات و کم‌توانی‌های کودکان را تشخیص دهند. اگر به هر ترتیب احتمال دادید که یک یا چند نفر از اعضای کلاس شما ممکن است به نوعی دچار اختلال یادگیری باشند چه کمکی می‌توانید به او بکنید؟
در اینجا چند راهکار برای کمک و حمایت از کودکان با اختلالات یادگیری و دیرآموزی بیان شده است:
- برای تدریس یا توضیح درس یا آموزش مهارت جدید، زبان روشن و واضحی را به کار برید.
- قواعد کلاس را به صورت واضح، شمرده و با صدای رسا یادآوری کنید.
- دستورالعمل‌ها را هم به صورت نوشتاری و هم به صورت تصویری در اختیار دانش‌آموزان قرار دهید.
- برای آموزش صبور باشید و قواعد و رفتارهای مورد انتظار را یاد بدهید، تمرین کنید و دوباره یادآوری کنید.
- بازخورد به موقع و سریع می‌تواند به دانش‌آموزان کمک کند رفتار و مهارت خود را بلافاصله تصحیح کنند.